Het is een intiem en tegelijk maatschappelijk probleem: menstruatiearmoede. In de novelle Gran Balconia van Derk Visser is er bij Shell (14) thuis geen geld voor maandverband.

Ze gebruikt washandjes of kraamverband van haar zwangere moeder (waar zelfs een zeekoe niet in zou doorlekken, stelt ze vast). Een krant wil ze zéker niet gebruiken, die ritselt als je loopt, maar alles liever dan een gratis pak maandverband halen bij het wijkcentrum: 'Als er iets vernederend is, is dat het wel.'

Visser is vanuit zijn vroegere werk in de jeugdzorg vertrouwd met de levens van kansarme jongeren. Hij schreef er al meer sterke boeken over, zoals Drama Queen en Prikkeldraad.

Bijdehante Shell woont in een flat met haar moeder en twee jongere zussen. Het is een bloedhete zomer, vanaf het balkon ziet ze buurtgenoten vertrekken naar vakantieoorden. Zijzelf hoeft niet zo nodig naar volle stranden, zij heeft genoeg aan hun eigen 'Gran Balconia'. Maar onder die voorgewende onverschilligheid voel je als lezer de pijn van nooit op vakantie kúnnen.

Haar wat ouwelijke (en daardoor ook geestige) vertelstem tekent Shells rol in het gezin: die van ouder. Als haar slimme zusje Danni ongesteld wordt, gaat ze tóch gratis maandverband halen - een van de ontroerendste momenten in het boek.

Ze maakt zich ook constant zorgen over haar moeder, om wie ze veel geeft, maar die wel zo stom was om wéér in verwachting te raken van een man die er vandoor is gegaan. Shell houdt haar goed in de gaten en wantrouwt de gynaecoloog, want misschien is die wel een zij-instromer, schampert ze.

Shell is vastbesloten niet te worden zoals haar moeder. 'Eén ding is zeker: ik laat me niet gebruiken.' Jongens in de buurt bekijkt ze met argusogen en geeft ze genadeloze bijnamen: Johnny Dickpic, Tony the Lizard (vanwege zijn lange tong die hij in je keel steekt) en Mitchell de Octopus, wiens tentakels je hele lijf betasten als je niet uitkijkt. Maar dan wordt ze verliefd op Lenny van de wasserette, een schat van een jongen. Het komt tot een eerste kus. Die verwart haar, want nooit heeft ze gezien hoe het 'houden van' daarna moet.

Gran Balconia is een klein, maar belangrijk (liefdes)verhaal, met veel inlevingsvermogen opgeschreven in een kraakheldere stijl. Verplichte kost voor tieners met een gespreid bedje.

Zoals elk jaar brengt de veertienjarige Shell de zomer thuis door, op het balkon van het appartement waar ze woont met haar twee zussen en hoogzwangere moeder. Gelukkig is er Lenny, haar kersverse vriendje. Al is hij ook een bron van stress, want Shells voornemen om niet te worden zoals haar lichtzinnige moeder, lijkt door zijn komst plots een stuk minder haalbaar.

Een broeierige zomer, een ontluikende liefde, een kwetsbaar gezin: Gran Balconia heeft alle ingrediënten die nodig zijn voor een sterk verhaal. En toch wordt het dat niet. De personages - strijdvaardige zussen die een hekel hebben aan ongelijkheid tussen de seksen, een doodbraaf, vegetarisch kokend vriendje dat in schril contrast staat met de verdorven, op seks beluste buurtjongens - blijven stuk voor stuk typetjes. Ook hun interacties hebben weinig authentieks. In plaats van Shells angst voor de gevolgen van haar gevoelens te tonen, laat auteur Derk Visser haar die angst nu en dan expliciet - en met een kunstmatig volwassen klinkende stem - uitspreken. Dit typeert het verhaal: de personages doen uitspraken die je even laten dromen van een intrigerend verhaal, maar dat verhaal raakt helaas nooit echt uit de startblokken.

In dit eerder rauwe verhaal maken we kennis met o.a. Shell, Danni en Jodie. Elk hebben ze een andere vader, en hun hoogzwangere moeder staat er alleen voor. Shell staat zo goed en zo kwaad als mogelijk haar moeder bij. Ze probeert er ook voor haar zussen te zijn. Financieel heeft het gezin het moeilijk. Reizen zit er logischerwijs niet in, dus brengen ze hun vakantie op hun balkon door en dopen het tot “Gran Balconia”. Maandverband is voor de meisjes een luxeproduct. Menstruatiearmoede krijgt dan ook veel aandacht in dit verhaal. De drempel om naar de uitgiftedepot te gaan –een soort winkel waar je gratis dingen kan halen– is hoog, maar wordt wel genomen.

Gelukkig kan Shell ook nog gewoon jong zijn en wordt ze verliefd op Lenny Montana van het wassalon. Hij regelde voor haar een gratis beurtenkaart toen de wasmachine van het gezin het begaf. Shell is er wel rotsvast van overtuigd dat ze het op vlak van de liefde beter zal aanpakken dan haar moeder.

Gelukkig word je niet onmiddellijk van dit boek, maar wat knap van Visser om gevoelige onderwerpen aan te kaarten. Ik las het boek met een grote dosis medelijden, maar toch werd ik er niet in meegezogen. Niet omdat het te confronterend was, maar eerder vanwege de droge schrijfstijl.

Jammer genoeg zullen heel wat jongeren zich in dit boek kunnen herkennen. Laat het ook een eyeopener zijn voor hen die meer geluk hebben in het leven. Alleen al daarom is het lezen van dit boek de moeite waard.